Wie kent ze niet, de sterke verhalen van mensen die op ‘slinkse’ wijze de verzekeraar een pootje licht. En toch hebben we onszelf er mee te pakken, want de naar schatting 1 miljard euro schade, die de schadeverzekeraars per jaar lijden, wordt op de klanten verhaald. Met andere woorden: we betalen dik 100 euro per gezin meer dan nodig is. U doet het zelf niet? Dan behoort u bij de 88 procent Nederlanders die het evenmin doen. Dat betekent dat 12 procent wel fraudeert. Dat zijn bijna twee miljoen Nederlanders. Bij de Engelsen is sprake van 10 procent fraude, goed voor 2 miljard euro per jaar. Uit een grote enquête, die we hielden onder de leden van ons eigen RegioPeil consumentenpanel, wordt de fraude nog hoger ingeschat: gemiddeld 28 procent. Maar de vraag of de panelleden zelf wel eens een ’verzonnen’ schade hebben opgegeven wordt maar door twee procent met ’ja’ beantwoord.De bestrijding van fraude wordt de laatste jaren steeds beter aangepakt door diverse betrokken partijen. En die aanpak heeft succes. Vorig jaar werd 90 miljoen euro bespaard, blijkt uit cijfers van het Centrum Bestrijding Verzekeringscriminaliteit (CBV).
De manieren om fraude met schadeverzekeringen te plegen zijn legio. In onderstaand artikel een overzicht van wat fraudeurs allemaal verzinnen. En dat er steeds meer aan de bestrijding wordt gedaan. Opmerkelijke uitkomst uit onze lezersenquête is dat het aantal fraudeurs hoog wordt ingeschat, maar dat er weinig fraudeurs zijn onder de leden van ons panel.
Schadeverzekeraar Achmea wilde geen medewerking verlenen aan de samenstelling van een lijst met meestvoorkomende fraudes. Het zou mensen maar op ideeën brengen.
Legendarisch
We verzinnen schade: de oude iPhone 5 is in het toilet gevallen en onherstelbaar beschadigd. Verzekeraars zien een opvallende toename van claims, vlak voor het uitkomen van een nieuw model iPhone. En omdat 750 euro voor een nieuw model wel een beetje veel is, hebben fraudeurs er geen moeite mee om de verzekering te ’vragen’ een handje te helpen. Legendarisch zijn de meldingen van verloren dure zonnebrillen op vakantie. Het schijnt dat er in Nederland meer Ray-Ban’s geclaimd dan verkocht worden.
We plussen het op: U bent onderweg naar huis aangereden door een andere auto. Er zit een forse deuk rechtsvoor. Met het schadeherstelbedrijf spreekt u af dat ze bij het herstel ook even een oude kras linksachter meenemen. Net zo gemakkelijk toch? De gehele rekening gaat naar de verzekeraar. Vooral bij autoverzekeringen is er sprake van samenwerking met andere partijen. De georganiseerde criminaliteit is bij deze vorm van fraude het sterkt.
We liegen bij aanmelding: premies voor verzekeringen zijn hoger als de risico’s hoger zijn. Dus we zijn er goed in om te verzwijgen dat we in het verleden niet altijd even zuiver op de graat zijn geweest.
Uit een notitie van het Verbond van Verzekeraars blijkt bij alle schadeverzekeringen in driekwart van de gevallen sprake is van gelegenheidsfraudeurs. Tweederde daarvan doet het voor de eerste keer, de rest valt in herhaling. Gelegenheidsfraudeurs komen het meeste voor bij reisverzekeringen.
Scherpere controle
Laten de verzekeraars dat allemaal zomaar gebeuren? Nee, zeker niet. Sinds een jaar of vijf wordt onder aanvoering van een aantal branches en instanties (Verbond van Verzekeraars, zorgverzekeraars, politie, justitie, enz.) getracht om het aantal fraudes te reduceren. De controles zijn verscherpt en elke fraudeur krijgt een melding in een landelijk register en blijft daarin acht jaar vermeld staan. Bovendien mag een verzekeraar bij fraude het contract opzeggen en wordt het lastig om ergens anders nog verzekerd te worden. Daarnaast kan het openbaar ministerie overgaan tot strafrechtelijke vervolging en die aantekening blijft voor eeuwig aan je naam kleven.
En hoe herken je fraude? Het samenwerkingsverband van praktijkmensen uit de verzekeringsbranche, SVC, heeft een uitgebreid overzicht met indicatoren voor fraude met schadeverzekeringen op de website www.svcnet.nl staan. Naast de eigen ervaring van de schadebeoordeler (’onderbuikgevoel’) zijn er vaste aandachtspunten: de onderlinge relatie tussen de partijen, het gebied waar de schade is ontstaan (drugsbuurt, bij horecagelegenheden), het beroep van de claimer (sloopbedrijf, horeca, taxichauffeur, mensen met een uitkering), de leeftijd, het verzekeringsverleden (veel wisselingen?), toedracht (kloppen de foto’s met het jaargetijde), de soort nota’s (is er veel gekrast op nota’s?), hoe verhoudt de claim zich met de polis (net afgesloten, bijna afgelopen, net gewijzigd).
Veel fraude vermoed, maar zelf: NO WAY
Leden van het RegioPeil Ombudspanel, die we vragen voorlegden over verzekeringsfraude, schatten in dat 28 procent van de verzekerden fraudeert met het verstrekken van gegevens aan verzekeraars en met het indienen van onterechte claims. Dat is een hoog percentage: in de werkelijkheid gaat het om twaalf procent aantoonbare foute claims. In totaal kregen we zo’n 1500 reacties op de korte vragenlijst. Vrouwen denken – gemiddeld genomen – dat dertig procent van de schadeclaims frauduleus zijn, mannen blijven steken op 27 procent.
Die uitkomst is opmerkelijk als het wordt afgezet tegen de uitkomst op de vraag om mensen zelf wel eens een schade geclaimd hebt, die niet geleden is. Die vraag wordt massaal met ’nee’ beantwoord. Slechts in twee procent wordt toegegeven dat er onterechte claims zijn ingediend: mannen doen dat iets vaker dan vrouwen. ’Zo zijn we niet opgevoed’ en ’Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet’, ’Het is puur diefstal’ zijn veel voorkomende reacties van de mensen die niet frauderen. ,, Natuurlijk niet. Wij hebben ooit een kapot raam gehad omdat onze zoon een voetbal tegen het raam schoot. Diverse mensen tipten ons om het bij de verzekering te claimen, met ideeën hoe we dat zouden kunnen doen. Geen denken aan, als je zo gaat leven, met zulke normen en waarden, waar gaat het dan naar toe in onze maatschappij.’’ ,,Ik zou me rot schamen zoiets te doen. Ik heb vroeger het tegenovergestelde gedaan: Verzekeringsgeld was onderweg naar mij, maar toen vond ik mijn horloge weer terug. Heb er meteen melding van gemaakt en de boel is teruggedraaid. ’’ ,,Ik kan niet liegen. Zou meteen door de mand vallen.’’ Veel mensen wijzen erop dat door de fraude uiteindelijk de premie omhoog gaat en dat is weer in het nadeel van iedereen.
Soms komt het wel voor, blijkt uit de anonieme antwoorden, dat de omstandigheden enigszins worden aangepast, om binnen de voorwaarden te blijven. Mensen die zo een claim indienen zeggen dat ze vaak al jaren premie betaald hebben en vinden dat ze recht op een uitkering hebben. ,,Na dertig jaar glasverzekeringspremie betaald te hebben, een ruit kapot geslagen en geclaimd. Raam was lek geraakt en daardoor onzichtbaar.’’ Ook komt het voor dat een ander als veroorzaker aangewezen wordt, zodat zijn of haar verzekering een claim kan krijgen.
Negatieve ervaringen
Anderen verhogen het schadebedrag om na aftrek van het eigen risico toch nog wat terug te krijgen. De mensen die ’Ja’ op deze vraag gezegd hebben over het algemene negatieve ervaringen met verzekeringen. ’’Ik heb wel eens iets onterecht geclaimd. Dat is ruim 35 jaar geleden en ik zou het nu nooit meer in mijn hoofd halen. Daar staat tegenover dat ik sindsdien zo vaak het idee heb gehad dat verzekeringsmaatschappijen mij in de kou hebben laten staan (eigen risico, verhoging premie na eerste schade, kleine lettertjes in voorwaarden) dat ik bij de verzekeringswereld bepaald niet meer in het krijt sta. Mijn loyaliteit ligt tegenwoordig vooral bij de tussenpersoon, wiens integriteit en geloofwaardigheid evenwicht brengt tussen de belangen aan beide zijden.’’
Te veel gedoe
Anderzijds worden vaak schades niet geclaimd. Drie van de vier deelnemers aan de enquête geven aan soms schade niet te verhalen op de verzekeraar.
In veel gevallen is het bedrag de moeite niet waard, is de bewijslast lastig (,,Bij voorbeeld een bril in de bergen laten liggen op een bankje onderweg), te veel ’gedoe’, leidt de claim tot een hogere verzekeringspremie (bonus-malusregeling bij autoverzekeringen) of vergeet men/weet men niet dat een bedrag bij de verzekering geclaimd kan worden. ,, Wij hadden computerschade door water en kat. Achteraf hoorde ik dat de inboedelverzekering dat zou hebben vergoed.’’ Soms ook verhogen verzekeraars de premie als er te vaak claims worden ingediend. ,, Gedurende korte periode (ca. 2 jaar) diverse terechte claims ingediend en schade vergoed gekregen. Ik ontving hierna wel een brief dat bij een volgende schadeclaim er een verhoging van premie zou plaatsvinden. Bij meerdere jaren geen schadeclaims, krijgt men ook geen korting op de premie.’’
Wie op vakantie schade heeft door verlies of diefstal moet voor een claim een aangifte bij de politie kunnen overleggen, en dat is ook een drempel. ,,En aangifte doen in het Hongaars is toch wat lastig. Daarom maar laten zitten.’’
Zwaarte fraude moet meetellen op zwarte lijst
Driekwart van de invullers van de enquête vindt dat de periode/duur, waarop een fraudepleger op een zwarte lijst van verzekeraars staat, afhankelijk moet zijn van de zwaarte van het vergrijp. Een op de tien vindt het te kort, een op de twaalf te lang.
Wie betrapt wordt op verzekeringsfraude wordt gemeld bij het CIS, het Centraal Informatie Systeem. Die zogenaamde waarschuwingslijst wordt door alle verzekeraars geraadpleegd bij nieuwe aanvragen om een verzekering af te sluiten. De meeste mensen gaan voor de stelling ’redelijkheid en billijkheid.’ ,,Acht jaar lang op zo’n lijst staan voor het frauderen over een zonnebril is wat anders dan een fraude van tonnen. Laat het afhankelijk zijn van het fraudebedrag.’’ ,, Als iemand bijvoorbeeld een brand aansteekt voor de verzekeringsgelden: die moet langer worden uitgesloten dan iemand die ten onrechte een verloren camera claimt.’’ ,,In de reguliere rechtspraak is de straf toch ook afhankelijk van de zwaarte van het misdrijf?’’
Een ander doet een concreet voorstel dat de acht jaar alleen geldt voor fraudes boven de 250 euro. Of 1000 euro, zegt weer een andere invuller. Ook het aantal fraudes zou mee moeten tellen. Wie vaker de fout in gaat, mag langer op de waarschuwingslijst.
Veel mensen vinden dat er soms sprake is van verzachtende omstandigheden en dat er duidelijk verschil moet zijn tussen vergissingen en opzettelijke fraude. ,,Het kan ook zijn dat er niet bewust gefraudeerd wordt, maar dat mensen niet precies weten hoe in te vullen . Ouderen zijn niet handig met computer. Per geval bekijken dus.’’,, Het kan zijn dat er niet met opzet gehandeld is maar evenzo goed als frauduleus wordt aangemerkt. In die gevallen mag het best korter zijn alleen om te laten merken dat dit niet mag. Zodra er opzet in het spel is vind ik 8 jaar prima. Het kost mij tenslotte ook meer premie.’’ ,,Het kan voorkomen dat iemand in uiterste nood, als de tegenpartij niet meewerkt zoiets doet, niet goed te praten maar enigszins te begrijpen. En daarom mag dat minder bestraft worden dan een doorgewinterde fraudeur.’’
Een op de tien mensen vindt de periode van acht jaar niet lang genoeg. ,,Eens een dief altijd een dief.’’ ,,Door fraudeurs gaat mijn premie omhoog. Aanpakken dus.’’ Als alternatief wordt 10 of 15 jaar voorgesteld.
Bij de mensen die de periode van 8 jaar te lang vinden, speelt vooral een rol dat mensen een tweede kans moeten krijgen. ,,Een mens moet de kans krijgen zijn leven te beteren. Dat lukt niet als je 8 jaar op een zwarte lijst staat. Zelfs justitie hanteert een kortere termijn bij grotere misdaden.’’ Vijf jaar is voor velen een goed alternatief.
Auteur: Durk Geertsma, Ombudsredactie
Ook graag uw mening delen in opiniepanel RegioPeil
Word lid van RegioPeil en denk mee, klik hier!